ترامانیکسین 10%

ترامانیکسین 10%

مروری بر فارماکولوژی بالینی داروی ترامانیکسین 10% عرفان دارو

ترامانیکسین یک داروی ترکیبی شامل آنتی بیوتیک به علاوه  ضد التهاب، با قدرت اثر بالا محسوب میشود. این دارو از 2 جزء فلونیکسین به عنوان یک داروی ضدالتهاب غیر استروئیدی قوی و اکسی تتراسایکلین به عنوان یک آنتی بیوتیک باکتریواستاتیک وسیع الطیف تشکیل شده است.این دو دارو بدون هیچ تداخل عملکردی بطور کامل اثرات فارماکولوژیکی خود را انجام میدهند . کاهش واکنشهای التهابی ، تب و درد  که بواسطه ی حضور فلونیکسین در این ترکیب اعمال میشود باعث تعدیل و هموستاز گردیده و بنابراین اثرات فارماکولوژیک مرتبط با اکسی تتراسایکلین نیز می تواند بطوركامل  بروز نماید.

فارماکولوژی بالینی تتراسایکلین – اکسی تتراسایکلین :

آنتی بیوتیکهای تتراسایکلینی برای اولین بار در سال 1944 کشف گردید و اولین ترکیب از این خانواده کلرتتراسایکلین بود که شناسائی شد.اکسی تتراسایکلین در سال 1948 کشف شد.این ترکیبات از گروهی از میکرو ارگانیسمها بنام استرپتوما یسس ها بدست می آیند.

 استرپتومایسس ها باکتریهای گرم مثبت رشته ای و هوازی هستند که از خاک جدا سازی می شوند و دامنه ی وسیعی از آنتی بیوتیکها را تولید میکنند. بیش از 500 گونه در این جنس از باکتریها وجود دارد و در مجموع بالغ بر 700 فرآورده ی فعال زیستی از این میکروارگانیسم های خاک زی بدست آمده است .استرپتومایسس ها حدود 60% از فرآورده های میکروبی مورد استفاده انسان را تولید میکنند.

آنتی بیوتیکهای معروفی همچون تتراسایکلین ها ، آمفوتریسین B ، موننسین ، اریترومایسین ، نوسی هپتید و ...  از تولیدات این گروه از باکتریهاست.

اکسی تتراسایکلین که رایج ترین دارو از دسته ی تتراسایکلین ها بشمار می آید از سویه ی Streptomyces rimosus   تولید و استحصال میگردد.

تتراسایکلین ها در واقع ترکیباتی هستند با خاصیت آمفوتریک، با چهار حلقه ی ثابت که گروهای شیمیائی مختلفی می توانند به آنها متصل گردند و بدلیل خاصیت آمفوتریک میتوان آنها را به شکل ترکیبات نمکی، اسیدی و بازی ایجاد کرد.

همه ی تتراسایکلینها باکتریواستات هستند و خاصیت خود را ازطریق اتصال به واحد ریبوزومی (30s ribosomal subunit) در میکروارگانیسمهای حساس انجام میدهند.بنابراین با اختلال در تولید پروتئین ساختمانی رشد میکروارگانیسم متوقف میشود.همچنین بنظر میرسد برروی واحد 30s ریبوزومها اثر گذاشته و باعث تغییر در نفوذ پذیری غشائ باکتریهای حساس میشود.

 اکسی تتراسایکلین سریعا قادر به از بین بردن میکرو ارگانیسمهای در حال رشد است، بنابراین تشخیص و تجویز سریع این دارو بهتر و مؤثرتر خواهد بود..

بطورکلی  تتراسایکلینها آنتی بیوتیکهای وسیع الطیف بشمار می آیند و طیف وسیعی از خاصیت آنتی باکتریال بر علیه باکتریهای گرم مثبت و گرم منفی ،ریکتزیاها و حتی ویروسهای بزرگ متعلق به psittacosis، تک یاخته ها، مایکوپلاسماها، اسپیروکتها و اکتینومایستها (یا اکتینوما یسس که شباهت زیادی به قارچ ها دارند ولی در حقیقت باکتریهای دراز رشته ای، گرم مثبت و بی هوازی اختیاری هستند ) را دارند.

اکسی تتراسایکلین بشکل 5 و 10 درصد حاوی ماده povidone بعنوان ترکیب همراه است که قابلیت تزریق از راه عضلانی دارد در حالیکه شکل داروئی 20 درصد که تحت عنوان Long-acting OTC  میباشد دارای ویسکوزیته ی بالائی بوده و برای این منظور از ماده ی 2-pyrolidine  در فرمولاسیون آن استفاده شده است.

جذب  OTC  بستگی به محل تزریق آن دارد(site-to-site intramuscular injection) بطوریکه فراهمی زیستی آن در تزریق عضلات کپل 79%، عضلات گردن 86% و عضلات کتفی 98% میباشد.

دز توصیه شده برای OTC بمیزان 4.4-11 mg/kg میباشد. گاهی اوقات دز مصرفی را میتوانید دو تا سه برابر میزان توصیه شده برای درمان بیماریهای حاد استفاده نمائید. بطورکلی  OTC جزو داروهای غیر سمی بشمار میرود. انتشار دارو در بدن بسیار سریع و وسیع است .

گاو و گوسفند :

دامپزشکان معمولا اکسی تتراسایکلین را بعنوان اولین انتخاب در درمان بیماریهای عفونی-تنفسی گاو(BRD) و گوسفند می شناسند که دلیل آن تجمع و غلظت بالای  دارو در ریه های پنومونیک در مقایسه با ریه های سالم است و به این دلیل درمان در سریعترین زمان ممکن اتفاق می افتد.

یکی دیگر از انتخابهای اول این داروجهت درمان التهاب عفونی ملتحمه چشم گاو با منشاء موراکسلا بوویس است ( Bovine Keratoconjunctivitis ) که البته در گوساله ها هم ممکن است اتفاق افتد.

ورم پستان و آناپلاسموز ازعفونت های تک یاخته ای نیز جزو بیماریهائی است که اکسی تتراسایکلین در ردیف اول درمان داروئی آنها قرار میگیرد.اولین بار OTC در دهه 1950 میلادی برعلیه آناپلاسموز مورد استفاده قرار گرفت.در صورت تجویز این دارو در مراحل اولیه،100% دامهای بیمار بهبودی می یابند و در صورتیکه درمان به تاخیر افتد این رقم به 85% خواهد رسید.انتخابی ترین ترکیب در این مورد تجویز OTC 20% با دز 11 mg/kg دو بار بشکل عضلانی (در گردن-کتف)  بفاصله 48 ساعت میباشد.

دز درمانی در گاوهای مبتلا به فاز حاد آناپلاسموز توسط  OTC 20% به میزان 20 mg/kg و دو بار تزریق عضلانی بفاصله 48 ساعت در عضله گردن-کتف خواهد بود.

اکسی تتراسایکلین بخوبی در بافتهای عضله قلبی واسکلتی ، ریه ها و کلیه ها نفوذ میکند بطوریکه نیم ساعت بعد از تزریق با غلظت بالا در مایعات برونشیال، صفاقی، مفصلی ، بزاق ،صفرا،مایع جنب ،ادرار قابل ردیابی می باشد.این دارو در مایع CSF کمتر منتشر میشود ولی براحتی از جفت عبور میکند بنابراین توصیه میشود در گاوهای آبستن در نیمه دوم آبستنی تجویز نشود.

میزان اتصال OTC به پروتئینهای پلاسما پائین است(10 تا 40 %) و معمولا بدون تغییر از کلیه ها دفع میشود همچنین از طریق صفرا وارد دستگاه گوارش شده از طریق مدفوع دفع می گردد.

در گاو دز توصیه شده ی معمول اکسی تتراسایکلین 7-11 mg/kg از راه تزریق عضلانی عمیق است با اینحال در برخی دام های مبتلا می توان تا 20 mg/kg روزانه و بصورت تزریق از راه وریدی خیلی آهسته مورد استفاده قرار گیرد.تزریقات سریع وریدی ممکن است باعث کلاپس و شوک گردد.

بایستی توجه کرد که اشکال تزریقی اکسی تتراسایکلین از دو ناحیه ی عضلانی قابل تجویز است : عضلات کپل و عضلات گردن- کتف . بواسطه ی تحریکات احتمالی موضعی دارو مخصوصا در شکل Long-act در عضلات کپل که بیش از 7 روز ممکن هست ادامه یابد تزریقات عضلانی گردن-کتف ارجح تر است و در صورتیکه حجم دارو بیش از 20 میلی لیتر باشد از دو یا سه کانون عضلانی استفاده می گردد.

تجویز داخل وریدیOTC  درسیاهرگ Common dorsal digital vein در بیماری عفونی انگشتان گاو( درماتیت انگشتی و درماتیت بین انگشتی) یکی از روشهای بسیار موثر درمانی به شمار میرود که با توجه به قابلیت تزریق وریدی ذکر شده، فلونیکسین و اکسی تتراسایکلین بطور ترکیبی ( ترامانیکسین ) هم می تواند یکی از موارد تجویز شده باشد.

بروسلوز گاو : در گاوهای آبستن با تزریق عضلانی(گردن-کتف) داروی OTC  به میزان 10 گرم و تکرار آن 12 روزبعد از اولین تزریق میتوان این گاوها را در برابر بیماری بروسلوز بطور کامل حمایت کرد.

OTC  یکی از داروهائیست که به وفور در مواقع باقی ماندن بقایای جفت در گاو شیری بصورت انفوزیون داخل رحمی تجویز میشود. مقدار توصیه شده 5 g/cow OTC10%  میباشد .) بهتر است میزان توصیه شده را در 100 میلی لیترمحلول سالین نرمال رقیق نمود).

درگوسفند و بز جهت درمان و پیشگیری از وقوع پاستورلوز یا تب حمل و نقل(Shipping fever) دارویOTC  انتخابی عمل میکند. بیماری آناپلاسموز، آگالاکسی، لپتوسپیروز، سالمونلوز، بروسلوز، شاربن، آنتروتوکسمی، گندیدگی سم(Foot rot)، اکتینومایکوزیس، اکتینوباسیلوزیس و عفونتهای بعد از جراحی از موارد کاربرد این دارو بشمار میرود.

سگ :

در ارلیشیوز سگها(تب پوتوماک) OTC میتواند جایگزین مناسبی برای درمان باشد، نکته ی حائز اهمیت محاسبه ی دز دقیق درمانی دارو میباشد.همچنین در پن لکوپنی گربه ها ، بیماری سگهای جوان( بیماری ژوناژ یا دیستمپر یا Hard pad disease که توسط موربیلی ویروس ایجاد میشود) بعنوان درمان جایگزین استفاده میشود ( 5-10 mg/kg) . البته شایان ذکر است بایستی داروی ترامانیکسین را بواسطه ی وجود فلونیکسین مگلوماین و عارضه ی مهم احتمالی گاستریت اولسراتیو با احتیاط تجویز نمود.

اسب :

در اسب داروی OTC از راه انفوزیون وریدی در درمان آناپلاسموز و همچنین تب پتوماک Potomac fever که توسط Neorickettsia risticii (که سابقا ارلیشیا نامیده میشد) تجویز میشود. نئوریکتزیا یک باکتری گرم منفی اجباری داخل سلولی است ، از خانواده آناپلاسماتاسه آ ، که در سال 1984 در آمریکا شناخته شد.

با توجه به فارماکوکینتیک OTC ،در عفونتهائی که در اثر کورینه باکتریوم اکوئی، استرپتوکوکوس زواپیدمیکوس و گونه آکتینوباسیلوس ایجاد میشوند میتوان آن را در انتخاب اول داروئی قرار داد.(بیماری گورم یا کتو ، آرتریت سپتیک، لایم یا بورلیوز اسب که توسط اسپیروکت بورلیا بوردورفری ایجاد میشود و عامل انتقال آن کنه اکسودس است در گروه درمان با  OTC قرار دارند)

در اسبها OTC با دز 4.4 mg/kg از راه انفوزیون وریدی و یا تزریق عمیق عضلانی قابل تجویز است ولی بهتر است در تزریقات عضلانی(گردن) از بیحس کننده های موضعی مانند پروکائین 2% استفاده کرد.معمولا در تجویز عضلانی غلظتهای درمانی دارو تا 48 ساعت باقی میماند در حالیکه در تجویز وریدی این زمان به 24 ساعت کاهش می یابد.

مکانیسم اثر بالینی فلونیکسین مگلوماین :

التهاب ، درد و تب از عوامل مهم اختلال در هموستازی ارگانهای بدن مخصوصا اندامهای حیاتی قلب ، کبد، ریه ها ، مغز و کلیه ها بشمار میرود . در نتیجه اولین قدم در احیای هموستازی این ارگانها با هدف دارو درمانی اختصاصی از جمله آنتی بیوتیک تراپی ، رفع التهاب و درد و تب میباشد . در این میان داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی اولین انتخاب بشمار میروند .

فلونیکسین از مشتقات نیکوتینیک اسید میباشد و اثرات ضد دردی آن را با داروهای اوپیوئیدی البته بدون در نظر گرفتن اثرات معمول اوپیوئیدها بر روی دستگاه گوارشی (Ileus) و سيستم اعصاب مرکزی ( Excitation) مقايسه ميكنند .

این دارو میتواند با اثر محیطی خود موجب مهار ساخت پروستاگلاندین ها شده و احتمال ساخت و عملکرد سایر ترکیباتی که حساسیت گیرنده های درد را به تحریکات مکانیکی و شیمیائی افزایش میدهند نیز مهار نماید و در نتیجه ایجاد ایمپالسهای عصبی درد را مسدود نماید.همچنین بعضی از دردها که ناشی از اتساع عروقی در نتیجه اثر پروستاگلاندین ها هستند نیز توسط این دارو مهار میشود.

مکانیسم عمل  ضد التهابی فلونیکسین بطور دقیق شناخته نشده ولی با اینحال ممکن است از راه محیطی با مهار ساخت پروستاگلاندین ها و احتمال مهار ساخت سایر واسطه های موضعی پاسخهای التهابی ، روی بافت ملتهب باعث این اثر گردد. مهار مهاجرت گلبولهای سفید، مهار آزاد سازی و عملکرد آنزیمهای لیزوزومی و اثر آنها برروی سایر عملکردهای سلولی و ایمونولوژیک در بافتهای مختلف راهی است که فلونیکسین مگلوماین جهت رفع روند التهابی اعمال مینماید. فلونیکسین با اثر مستقیم بر روی مرکز تنظیم دمای بدن در هیپوتالاموس و بدنبال آن اتساع عروقی و افزایش جریان خون به سطح بدن و پوست و افزایش روند تعریق باعث از دست دادن حرارت بدن و کاهش تب

 می گردد . مهار ساخت پروستاگلندین ها اساس عملکرد ضد تب فلونیکسین بشکل مرکزی است.

این دارو بطور برگشت پذیر تجمع پلاکتی را مهار میکند بنابراین در عفونتهای سپتیک و اندو توکسمی ها  احتمال وقوع ترومبوآمبولی در ریه ها و سایر اندامهای حیاتی بسیار کاهش میابد . همچنین فلونیکسین قادر هست با ترکیب شدن با اندو توکسینها در سیستم جریان خون آنها را متوقف نماید(Anti – Endotoxic Effects) . این مزیت در بین داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی منحصر بفرد است .قدرت ضدالتهابی فلونیکسین چهار برابر فنیل بوتازون است و اثرات بالینی بسیار ارزشمندی بر دردهای احشائی مانند کولیک دارد.

میزان و روش مصرف داروی ترامانیکسین 10 :

یک میلی لیتر به ازای هر 10 کیلوگرم وزن بدن ) معادل 10 میلی گرم اکسی تتراسایکلین و2 میلی گرم فلونیکسین به ازای هر کیلوگرم وزن بدن دام(  به صورت داخل عضلانی عمیق و یا تزریق وریدی آهسته یکبار در روز قابل استفاده است و درمان بسته به نظر دامپزشک و شدت بیماری  3  تا 5 روز می تواند ادامه یابد.

این دارو در گاو وگوساله بالای شش هفته قابل مصرف میباشد.

احتیاطات، عوارض جانبی و منع مصرف:

مصرف این دارو در اواخر آبستنی ممنوع می باشد.

مصرف این دارو در اسب مجاز نمی باشد.

از مصرف همزمان این دارو با سایر داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی خودداری گردد.

مصرف دارو در دام هایی که دچارمشکلات قلبی، عروقی و یا کلیوی شدید میباشند  مجاز نمی باشد.

درحجم  تزریق بیش از 10 میلی لیتر دارو، از چند موضع تزریق استفاده گردد.

مصرف طولانی مدت داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی ممکن است منجر به تشدید علائم و عوارضی نظیر زخمهای گوارشی گردد.

مصرف این دارو در گاوهایی که شیرشان به مصرف غذایی انسان می رسد ممنوع است.

در صورت وجود حساسیت به دسته تتراسایکلینها و یا فلونیکسین در دام مصرف نشود.

Joseph J. Bertone , Linda J. Horspool , 2004 , Equine Clinical Pharmacology , SUNDERS.

Jim E. Rivier , Mark J. Papich  , 2018 ,Veterinary Pharmacology and Therapeutics ,10 th ed. Wiley Blackwell .

 Pfizer Animal Health, PO Box 3998, Auckland, New Zealand

phil.rennie@pfizer.com